Każda tradycja ma swój początek, swoje źródło i każdy kto kiedykolwiek dotknął historii Lomi Lomi, odnajduje w niej coś innego. Hawaje przed przybyciem białego człowieka były miejscem, gdzie wiedza przekazywana była ustnie, gdzie każdy gest miał znaczenie, a dotyk stanowił most między światem widzialnym a tym, co ukryte pod warstwami codzienności. Pomimo że dziś możemy sięgnąć do różnych źródeł, przeczytać o tradycji, uczestniczyć w warsztatach, to prawdziwe korzenie Lomi Lomi pozostają częściowo niedostępne – pozostały w czasach, kiedy Hawaje były jeszcze niezależne, a kultura polinezyjska kwitła w swojej pełni.
To co najbardziej fascynuje w historii Lomi Lomi, to jego głęboko szamański charakter. I choć współczesne źródła często sprowadzają tę praktykę do techniki masażu, to jej prawdziwe pochodzenie sięga rytualnych ceremonii prowadzonych przez Kahunów – hawajskich mistrzów duchowych, uzdrowicieli i strażników pradawnej mądrości.
Lomi Lomi w czasach przedkolonialnych
Zanim Kapitan Cook dotarł do brzegów Hawajów w 1778 roku, Lomi Lomi było integralną częścią życia społeczności wyspiarskich. Nie było to jednak to, co dziś nazywamy masażem. Było czymś znacznie głębszym – praktyką łączącą ciało, umysł i ducha, rytuałem przywracającym równowagę Mana, wewnętrznej mocy przepływającej przez każdą istotę. Kahunowie praktykujący Lomi Lomi byli nie tylko uzdrowicielami ciała, ale również przewodnikami duchowymi, którzy potrafili czytać z ludzkiego organizmu jak z mapy terenu.
Lomi Lomi praktykowane było w ukrytych miejscach – w jaskiniach, przy wodospadach, na świętych kamieniach – wszędzie tam, gdzie energia ziemi była szczególnie silna. Często towarzyszyły im pieśni, modlitwy, użycie świętych roślin i długie przygotowania rytualne. Można zaobserwować, że w tej pierwotnej formie Lomi Lomi miało więcej wspólnego z ceremonią przejścia niż z relaksacyjnym zabiegiem. Praca nie ograniczała się do powierzchni skóry – sięgała tam, gdzie osadzone są wspomnienia przodków, gdzie drzemią nierozwiązane konflikty, gdzie ciało przechowuje emocjonalne blizny pokoleń.
Ukryte warstwy tradycji
Kultura hawajska jest niezwykle wielowarstwowa i symbolicznie zagęszczona. Każda pieśń, taniec hula, słowo wypowiedziane w języku hawajskim niesie ze sobą nie tylko dosłowne znaczenie, ale również kaona – ukrytą prawdę dostępną jedynie dla wtajemniczonych. Podobnie rzecz się ma z Lomi Lomi. To co widzimy na powierzchni – ruchy rąk, użycie olejów, praca z ciałem – to zaledwie pierwsza warstwa. Pod spodem kryje się cała filozofia życia, rozumienie przepływu energii przez ludzkie istnienie i przekonanie, że każdy dotyk może być aktem uzdrawiania nie tylko fizycznego, ale również duchowego i emocjonalnego.
Hawajczycy wierzyli, że ciało nie jest oddzielone od duszy, że każda choroba ma swoje źródło w niezrównoważeniu energetycznym lub naruszeniu wartości kulturowych. Lomi Lomi w swojej pierwotnej postaci było narzędziem przywracania harmonii, sposobem na przejście przez trudne momenty życia, metodą oczyszczania przed ważnymi ceremoniami i po nich.
Odnoszę wrażenie, że wiele z tego co współcześnie wiemy o historii Lomi Lomi jest jedynie fragmentem prawdy – opowieścią przystosowaną do wspołczesnego świata. Rdzenni Hawajczycy przez stulecia chronili swoją wiedzę przed outsiderami, i słusznie – historia kolonizacji Hawajów jest historią niszczenia kultury, zakazu języka, zabraniania praktyk duchowych i zmuszania do asymilacji.
Transformacja i przetrwanie
Kiedy w XIX wieku misjonarze przybyli na Hawaje, wiele tradycyjnych praktyk zostało zakazanych. Lomi Lomi, uznane zostało za pogański rytuał i przetrwało jedynie w kilku rodzinach, gdzie przekazywano je w tajemnicy z pokolenia na pokolenie. Kahunowie zostali zdelegalizowani, a ich wiedza niemal wymarła. Przez dziesiątki lat hawajska sztuka dotyku egzystowała w ukryciu, z dala od oczu władz kolonialnych.
Dopiero w drugiej połowie XX wieku, kiedy ruch na rzecz odrodzenia kultury hawajskiej nabrał siły, Lomi Lomi zaczęło powoli powracać do świadomości publicznej. Jednak ta forma, która wyszła z cienia, była już inna – zaadaptowana, zmieniona, często pozbawiona swojego rytualnego kontekstu. Niektórzy nauczyciele, chcąc uczynić Lomi Lomi dostępnym dla szerszej publiczności, zmienili je, koncentrując się na technice i pozbawiając tej praktyki głębszego, duchowego wymiaru.
Czy możemy dziś poznać prawdziwe korzenie?
Aktualnie żyjemy w czasach fascynacji kulturami tubylczymi, tradycjami szamańskimi i starożytną mądrością. Coraz więcej osób pragnie dotknąć autentyczności, odnaleźć coś co zostało zapomniane przez współczesną cywilizację. I choć ta tęsknota jest szczera, to prawda jest taka, że pełne zrozumienie historycznych korzeni Lomi Lomi pozostaje poza naszym zasięgiem.
Stało się tak z jednej strony ze względu na to, że część wiedzy po prostu zaginęła – odeszli ostatni Kahunowie, którzy pamiętali świat sprzed kolonizacji i stopniowo zanikały tradycje rodzinne. Z drugiej strony sami Hawajczycy świadomie chronią swoją kulturę przed komercjalizacją i zniekształceniem. Lomi Lomi jest dla nich Świętym Rytuałem dlatego niechęć do dzielenia „wszystkim” po wielu latach kolonialnych ograniczeń wydaje się być zrozumiała.
Jednak dzięki tym nielicznym nauczycielom, którzy mieli szczęście uczyć się u źródeł, dzięki książkom spisanym przez badaczy kultury, dzięki hawajskim rodzinom, które zdecydowały się podzielić fragmentem swojej wiedzy, możemy dziś przynajmniej zbliżyć się do zrozumienia tego czym Lomi Lomi było i czym może być. Możemy dostrzec, że to nie jest tylko technika relaksacyjnego masażu, ale żywa tradycja, która ma swoje miejsce w szerszym kontekście filozofii, duchowości i społeczności.
Tak jak niemożliwe jest przeniesienie się w czasie do przedkolonialnych Hawajów, tak niemożliwe jest odtworzenie Lomi Lomi w jego pierwotnej formie. Ale możliwe jest honorowanie jego korzeni, uczenie się z pokorą, praktykowanie z szacunkiem i rozumienie, że każdy dotyk niesie ze sobą coś więcej niż tylko fizyczny kontakt.
Lomi Lomi jako żywa tradycja
Historia Lomi Lomi nie jest historią zamkniętą, zakończoną gdzieś w przeszłości. To żywa, wciąż ewoluująca praktyka, która znajduje swoje miejsce również we współczesnym świecie. Oczywiście każdy nauczyciel i praktyk wnosi do niej coś od siebie, swojego doświadczenia, swojej wrażliwości. Wieloletnie doświadczenie kontaktu z tą tradycją pokazuje jednak, że kiedy podchodzimy do Lomi Lomi z pełną świadomością jego historii, z szacunkiem dla kultury z której wyrasta, z gotowością na to aby zajrzeć głębiej niż tylko w technikę – wtedy otwiera się przestrzeń na autentyczne połączenie z korzeniami Lomi Lomi, z tym co jest w nim najcenniejsze, na uzdrawianie i transformację.
Korzenie hawajskiej tradycji są głębokie, wielowątkowe i nieodłącznie związane z wizją świata, w której wszystko jest ze sobą połączone – przeszłość z teraźniejszością, ciało z duchem, jednostka ze społecznością, człowiek z naturą. Lomi Lomi w swojej istocie jest wyrazem tej wizji – mostem łączącym różne wymiary ludzkiego doświadczenia, przypomnieniem o tym że uzdrawianie to coś więcej niż eliminowanie objawów, to powrót do równowagi, do A-lo-ha (połączenia z boską cząstką), do pełni istnienia.
* Zainteresowanych zgłębianiem historii i praktyki Lomi Lomi w kontekście szamańskim i duchowym polecam Kursy i Warsztaty Polinezyjskiej Sztuki Dotyku: Lomi Lomi wg Piotra Blue i inne.
